Nezaket üzerine 40 madde

Yaşamı kolaylaştırmak ve ilişkileri düzenlemek açısından nezaketli olmak önemli. Nezaket ilişkilerde ince, zarif ve ölçülü olmaktır. Nezaket kurallarına uymak, kibar olmak belirsizliği azaltır ve istikrar sağlar. Yazımı yazmadan evvel hayatın içinde nezaket gerektiren, düşünceli olmayı icap ettiren anlara dair konuları madde madde yazmak çok mu basit kalacak? İnsanlar okurken ‘’iyi de bunları bilmeyen mi var’’ diye diyecekler mi diye düşündüm. Yazı uzun zamandır taslak halinde duruyordu, en son her gün pek çok nezaketsizliğe bazen maruz kalıp bazen şahit olma durumumla birlikte yazmakta fayda var dedim ve nezaket gerektiren durumlara dair 40 madde yazdım.

Arkanızdan gelen biri varsa kapıyı tutun ve bekleyin, yüzüne bırakmayın. Sizin için kapıyı tutan birine teşekkür edin, görevi farz etmeyin.
Tanımasanız da asansörde, sosyal alanda yakın mesafede selam verin ve size verilen selamı alın. Size selam verenlere projektör görmüş tavşan gibi bakmayın.
Dinleyin, dinliyor-MUŞ gibi yapmayın.
İnsanların sözünü kesmeyin, zaruriyetten olursa ‘’kusura bakmayın’’ diyerek lafa girin.
Birisi hapşurduğuna ‘’iyi yaşayın’’ deyin, herkes bundan hoşlanır.
Yolculuk için yan yana oturduğunuz insanlardan bir selamı esirgemeyin, çay kahve alacaksanız ikram teklif edin. Uçaklarda hostesin taa cam kenarına uzatmaya çalıştığı şeyleri yanınızda oturan yolcuya vermek için yardımcı olun.
Bir davet alırsanız icabet etme durumuz yoksa ,kibarca gelemeyeceğinizi bildirin.
Esnerken agzınızı kocaman açıp ‘’huuuuuuuuu’ diye bir ses çıkarmak yerine ağzınızı kapatıp daha usturuplu olun.
Toplulukta yemek yerken ‘’şarp şurp, hüpürt höpürt’’ sesler çıkarmayın.
Bir şey rica ederken ,LÜTFEN demeyi öğrenin, yapıldığında TEŞEKKÜR etmeyi bilin.
Ne kadar samimiyet olursa olsun ziyaret edeceğiniz kişiyi arayıp bilgilendirin. Çat kapı samimiyet gösterme yöntemi değildir.
Davet edilmediğiniz toplantılara iştirak etmeyin. Davet edilmediğiniz için küsmeyin de.
Sizin için yapılan irili ufaklı her detay için teşekkür edin. Her şey için teşekkür ederim değil, her biri için tek tek teşekkür edin.
Trafikte yayalara karşı, diğer sürücülere karşı anlayışlı olun, durum uygunsa yavaşlayıp yol verin. Kabalaşmayın, insanların karakterlerini en çok belli ettikleri platform trafik. Yaya iken size yol veren sürücülere teşekkür edin.
Elinde bir ağır çantayı taşımakta zorlanan insana, bebeği ile xray den geçecek kadına, iki çocuğuyla seyahat etmeye çalışırken cebelleşen anneye kısacası zorlanan kimse mühim değil hızır olun. O kadar içten duayı alma fırsatı her zaman gelmez. ( Bazı insanlar bu tarz durumlarda yardım teklifleri ile yanlış anlaşılma endişesi taşıdıklarını ifade ediyorlar. Kibarca teklif etmesi bizden, ısrara hacet yok)
Gebelere, yaşlılara, bebekli kadınlara, engellilere ve hastalara öncelik vermek, yardımcı olmak, iki elimiz kanda olsa şarttır. Sadece toplu taşımada değil, sokakta, kuyruklarda, markette. Bu konuda toplumsal duyarlılığın giderek azaldığını görmek mümkün.
Her tanışmada, takdimde karşınızdakinin kim olduğu fark etmeksizin mutlaka ayağa kalkın.
Bir hediye kabul ettiğinizde alan kişiyi mutlu ve motive edecek tepkiler verin, gelen hediye tarzınız olmayabilir, ihtiyaç duymadığınız bir şey olabilir ama bunu hissettirmek büyük nezaketsizlik.
Hediye alana ‘’ay ne gerek vardı, inan evde bir sürü var bundan gibi’’ şeyler söylemeyin. Lüzum hasıl olmuş ise buna siz değil alan karar verir size o kibarlığından dolayı ona kendini iyi hissettirmek düşer.
Randevularınıza zamanında gidin, sizi bekleyen birileri varsa önemseyin. Türkiye de özellikle belirli konuma gelmiş kişilerin kendisinde gördüğü bir hak halini almış bekletmek.
Söz verdiyseniz tutun.
Birisi sizi evine davet edip ağırladı ise siz de benzer bir teklifte bulunun. Evinin kapılarını açanı evde ağırlamak gerekir.
Yatılı misafirlikleri birkaç günden uzun tutmayın. Yatılı bir misafiriniz geldiyse ev sahibi olarak hemen bunalıma girip tavırlarınızla belli etmeyin. Konuk ağırlamayı bilmek de adabı muaşeretin kurallarındandır.
Son dakikada plan değiştirmeyin, hele bunu daha iyi bir alternatif yakalayınca yapıp muhatabın zekasını küçümsemeyen yalanlara hiç girişmeyin.
Telefondaki özel görüşmelerinizi umuma açık alanlarda cümle aleme duyurmayın, toplu taşımada, açık ofislerde kimse sizin özelinizi dinlemek durumunda değil.
Hemen en küçük hadiseyi krize çevirip, arıza çıkarıp, kavga etmeyin, had bildirme meraklısı olmayın.
Size iltifat edilirse ‘’her zamanki halim’’ gibi gereksiz kibir yerine. ‘’Çok naziksiniz’’ diyerek tevazuuyla kabul edin.
İnsanlara iltifat edin ama iltifatta ölçüsüz ve samimiyetsiz olmayın. Aksi halde nahoş bir tanımlama olan ‘’yalaka’’ sizin için yapılır.
Zahmet ettin, sıkıntı oldu, bizim için yoruldun tarzı geri bildirimlerde yada sizi fazlasıyla onurlandırdıklarında bir doz ‘’estağfurullah’’ her yere güzel gider.
Gelirinizi, sosyal statünüzü göstermek amaçlı açık veya kapalı mesajlar vermeyin.
İnsanlara tanışır tanışmaz nerede oturuyorsun, sendeki araba ne? diye sormayın. Bu soru lar sosyo ekonomik durumu anlamaya çalışmanın bir göstergesidir, gerek yok.
Ayıp olmasa neden boşandın? Ayy peki neden evlenmedin? Kocan çocuğu arıyor mu? Gibi özel sorular sormayın. Ayıp olur. (Bir gün uçaktayız iki gurbetçi sohbet ediyor, tanışalı bir saat olmuş. Ben kulak misafiriyim. Kadın adama; ‘abi sizde çocuk varmı’’ adam ‘’yok’’ kadın ‘’niye olmadı mı?’’, adam ‘olmadı’’ kadın; ‘’ abi tedavi göreydiniz, bak daha gençsin’’, adam ‘’ gördük, olmadı’’ kadın; ‘’hanımın kaç yaşında?’’ , adam; ‘’ 46’’, kadın ; ‘’ abı son bir kere daha deneyin, olmazsa bir tane evlatlık alın ya, malum İngiltere de kolay evlat edinmek, çocuksuz yuva olmaz’’, adam ‘’ inşallah’’) Şimdi bu diyalog tamamen iyi niyet dolu ama bolca cehalet ve nezaketsizlik de iyi niyete eşlik ediyor.
İnsanlara yaşı ve maaşı sorulmaz. Ne güzel laf değil mi? Üzerine tek kelime kelama hacet kalmamış.
Hitaplar mesela; ‘’ Yengeye selam’’ yerine ‘’Hanımefendiye selamlar’’ demeyi tercih edin.
Tanıştığınız dakika insanlara sen demeyin, siz ile başlanır zamanla gerek olursa sene dönülür.
Konuk olduğunuz bir yerde ‘’Burada sigara içiliyor muydu’’ diye sormayın, kapalı ortamlarda sigara içilmez. Açık alanda içip gelin.
Bir eve davet edildiyseniz küçük de olsa bir hediye ile gidin, evde yapılmış bir kek bile çok hoş olur.
Toplum içinde kulağa fısıldamak, elini ağzına kapatıp konuşmak diğerlerini tedirgin eder, yapmayın.
Oturuş şekliniz kalitenizi ortaya koyan önemli bir göstergedir. Bacakları ayırıp oturmak, koltuğa gömülmek, küstahlık mesajı veren oturuş şekillerini tercih etmekten uzak durun.
Hastalık, taziye, evlilik, nişan, bebek sahibi olma gibi hadiseler insanların bazen ziyaret yada telefon bekledikleri olaylardır. Bizdeki ‘’hatır, gönül bilmek’’ lafı tam da bunlar için söylenmiş olsa gerek.

Fransız general Foch bir topluluğa nezaketin önemi üzerine konuşma yaparken dinleyicilerden birisi ayağa kalkar ve ‘’Nezaket havadır, hava’’ diyerek gereksizliği üzerine dem vurur. Foch un cevabı oldukça manidar oldu; ‘’Evet centilmen, bu harika bir benzetme oldu, ben hiç böyle düşünmemiştim, nezaket gerçekten de havadır. Otomobilin lastikleri içindeki havadır, otomobilin sarsılmadan güvenli gitmesi için lastiklerde hava olması gerekir’’

Bizde ise çok güzel bir laf vardır; İnsanın süsü yüzdür, yüzün süsü gözdür, aklın süsü bilgi, davranışın süsü nezakettir. Lady Montague nin güzel bir sözüyle yazımı bitirmek isterim. ‘’Nezaketin hiçbir maliyeti yoktur ama her şeyi satın alır.